Σαΐνης Δ. Χρήστος

Η μικρή (ποδοσφαιρική) ειρήνη στον Μεγάλο Πόλεμο

Γιώτης Παναγιωτάς - Στείλτε e-mail στον συντάκτη

Δημοσίευση : 21/11/2005 10:17 - Τελ. ανανέωση : 21/11/2005 12:53

1 φωτογραφία

Πέρασαν σχεδόν 91 χρόνια από τα Χριστούγεννα του 1914, αλλά τα γεγονότα των εορτών εκείνης της χρονιάς εξακολουθούν να συγκινούν και να μαγεύουν σαν παραμύθι. Το επεισόδιο ήταν γνωστό περισσότερο ως θρύλος και μόνο από την πλευρά των συμμάχων: εκατομμύρια στρατιωτών της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας αψήφησαν τις εντολές των ανωτέρων τους, βγήκαν από τα χαρακώματα ευχόμενοι ο ένας στον άλλο «Καλά Χριστούγεννα» και έπαιξαν ποδόσφαιρο στην πιο αυθόρμητη ανακωχή της παγκόσμιας Ιστορίας.

Πριν από δύο χρόνια κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Bertelsmann το πρώτο βιβλίο από την πλευρά των Γερμανών, που επιβεβαιώνει τα γεγονότα και αποκαλύπτει ακόμη περισσότερες λεπτομέρειες για ένα από τα πλέον εντυπωσιακά επεισόδια που σημάδεψαν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ από την Πέμπτη θα παίζεται στους κινηματογράφους της χώρας μας η ταινία «Καλά Χριστούγεννα» με το ίδιο θέμα! Ο συγγραφέας του βιβλίου, το οποίο έχει τίτλο «Der Kleine Frieden im Grossen Krieg» (=Η Μικρή Ειρήνη στον Μεγάλο Πόλεμο), ιστορικός κ. Μίχαελ Γιουργκς χρησιμοποιεί αδημοσίευτες επιστολές και ημερολόγια Γερμανών που βρίσκονταν τότε στα χαρακώματα. Σύμφωνα με αυτές τις επιστολές οι μπάλες που χρησιμοποιήθηκαν για τους ποδοσφαιρικούς... αγώνες ήταν αυτοσχέδιες από άχυρο δεμένο με σπάγκο ή άδεια κονσερβοκούτια! Το ίδιο πρόχειρα ήταν και τα γκολπόστ για τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ξύλα, χλαίνες και κράνη. Αλλα ματς διεξάγονταν με 50 παίκτες και άλλα με 10. Τα περισσότερα ήταν διάρκειας περίπου μίας ώρας. Επειτα, οι παίκτες που για μέρες είχαν στερηθεί τον ύπνο, έπεφταν εξαντλημένοι στο παγωμένο έδαφος αναζητώντας λίγη ξεκούραση.

Ηταν μια εκεχειρία που ξεκίνησε πρόχειρα, από ένα σημείο, άγνωστο που. Προτού περάσουν λίγες ώρες όμως, είχε επεκταθεί με ταχύτητα σε ολόκληρο το Δυτικό Μέτωπο, όπου μάχονταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Στο βιβλίο του Γιούργκς περιλαμβάνονται αποσπάσματα από το λεπτομερέστατο ημερολόγιο που κράτησε ένας γερμανός υπολογαχός, ο Κουρτ Τσέμις, και το οποίο ανακαλύφθηκε στη Λειψία πριν από έξι χρόνια από τον γιο του σε μια σοφίτα. «Αρχικά δεν μπορούσα να διαβάσω τα ημερολόγια του πατέρα μου» είπε στην αγγλική εφημερίδα «Guardian» ο 76χρονος κ. Ρούντολφ Τσέμις εξηγώντας ότι ο πατέρας του χρησιμοποιούσε μια αρχαϊκή μορφή στενογραφίας και χρειάστηκε τη βοήθεια ενός γηραιότερου καθηγητή για την... αποκρυπτογράφηση.

Ο Κουρτ Τσέμις, ήταν ένας δάσκαλος που μιλούσε αγγλικά και γαλλικά, αφηγείται στις 15 επιστολές του, πως την παραμονή των Χριστουγέννων όλα τα πυρά ξαφνικά σταμάτησαν. Από το γερμανικό τάγμα ακούστηκε ένα σφύριγμα. Η απάντηση των Βρετανών ήταν άμεση. «Ο στρατιώτης Μέκελ από τον λόχο μου, ο οποίος είχε ζήσει πολλά χρόνια στην Αγγλία, φώναξε στους Βρετανούς μιλώντας τους στα αγγλικά και σύντομα ξεκίνησε μια ζωηρή συζήτηση» έγραψε ο Τσέμις περιγράφοντας την πρώτη συνάντηση δύο αντιπάλων στρατιωτών που βγήκαν από τα χαρακώματα, έσφιξαν τα χέρια στην ουδέτερη ζώνη και αλληλοευχήθηκαν χαρούμενα Χριστούγεννα μιλώντας ο καθένας στη γλώσσα του.

Συμφωνήθηκε ότι την επόμενη ημέρα, ανήμερα της σημαντικότερης γιορτής των Καθολικών, κανείς δεν θα πυροβολούσε. «Βάλαμε ακόμη περισσότερα κεριά στο μήκους ενός χιλιομέτρου χαρακώματός μας, αλλά και χριστουγεννιάτικα δένδρα» συμπληρώνει ο Τσέμις στο ημερολόγιό του. «Οι Βρετανοί εξέφρασαν τη χαρά τους για τη φωταψία με σφυρίγματα και χειροκροτήματα. Πέρασα όλη τη νύκτα ξύπνιος, όπως και οι περισσότεροι. Αν και κάπως κρύα, η νύχτα εκείνη ήταν υπέροχη» κατέληξε ο γερμανός δάσκαλος, ο οποίος έχασε τη ζωή του στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τη διάρκεια του οποίου είχε αιχμαλωτιστεί από ρώσους στρατιώτες.

Σύμφωνα με τον Γιούργκς, η «μικρή ειρήνη στον μεγάλο πόλεμο», κατέστη δυνατή μόνο και μόνο επειδή πολλοί από τους γερμανούς στρατιώτες μιλούσαν άπταιστα αγγλικά, καθώς εργάζονταν στη Βρετανία. «Είχαν δουλέψει ως οδηγοί ταξί και κουρείς σε μέρη όπως το Μπράιτον, το Μπλάκπουλ και το Λονδίνο» λέει ο συγγραφέας - ιστορικός στον «Guardian» και συμπληρώνει. «Οταν ξέσπασε ο πόλεμος, τον Αύγουστο του 1914, υποχρεώθηκαν να επιστρέψουν στην πατρίδα. Μερικοί είχαν αφήσει ακόμη και οικογένειες πίσω στην Αγγλία και αυτό έκανε πολύ πιο εύκολη την πρώτη επαφή».

Ενας από τους τελευταίους επιζώντες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ο Μπέρτι Φέλσταντ, ο οποίος μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του το φθινόπωρο του 2001 και σε ηλικία 106 ετών, θυμόταν με πολλές λεπτομέρειες την ιστορική ανακωχή. «Τα όπλα σίγησαν και οι στρατιώτες άρχισαν να βγαίνουν από τα χαρακώματά τους» είχε δηλώσει σε μια συνέντευξή του ο ουαλός που πολέμησε ως τυφεκιοφόρος κοντά στο γαλλικό χωριό Λαβεντί: «Αφήσαμε και εμείς τα όπλα μας και συναντήσαμε τον εχθρό. Απ' όσο θυμάμαι, οι Γερμανοί βγήκαν πρώτοι και άρχισαν να έρχονται προς το μέρος μας. Τους αντιγράψαμε αυθόρμητα. Χαιρετηθήκαμε και αρκετοί από εμάς άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο. Μην φαντάζεστε τίποτα οργανωμένο. Μια αυτοσχέδια μπάλα βρέθηκε από το πουθενά και περίπου 50 άτομα αλλάζαμε πάσες».

Οταν οι στρατιώτες των δύο πλευρών είχαν βγει από τα χαρακώματα, ένας Βρετανός εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση και είχε στήσει ένα αυτοσχέδιο κουρείο στην ουδέτερη ζώνη. Ο κουρέας «αδιαφορούσε πλήρως τι εθνικότητας ήταν οι πελάτες του, απλώς χρέωνε δύο τσιγάρα το κάθε κούρεμα» περιγράφει το γεγονός στο ημερολόγιό του ο βαυαρός στρατιώτης Γιόζεφ Σέμπαλντ. «Μπορεί να ήταν πόλεμος, ωστόσο δεν υπήρχε ούτε ένα ίχνος εχθρότητας ανάμεσα στους στρατιώτες, οι οποίοι έπαιζαν ποδόσφαιρο μέχρι τελικής πτώσεως» συμπληρώνει θυμίζοντας ότι το ποδόσφαιρο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι με εκείνα τα ιστορικά Χριστούγεννα του 1914. Στην σύντομη αλλά τόσο δυνατή έκρηξη αγάπης, ανθρωπιάς και ειρήνης στην καρδιά του Μεγάλου Πολέμου. Εκεί όπου έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 9 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ τραυματίστηκαν 21 εκατομμύρια άνθρωποι...

Η άτυπη εκεχειρία των Χριστουγέννων του 1914 επεκτάθηκε κατά μήκος των 800 χιλιομέτρων του δυτικού μετώπου, όπου στρατοπέδευαν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Από τις βελγικές ακτές ως τα ελβετικά σύνορα, όλοι γιόρτασαν εκείνα τα Χριστούγεννα. Εκτός από έναν βρετανό ταγματάρχη που υποστήριζε ότι «τον Ούνο πρέπει να τον σκοτώνεις και όχι να κάνεις φιλίες» διατάζοντας τους πάντες να επιστρέψουν στις θέσεις τους, αλλά και έναν αυστριακό δεκανέα, σύμφωνα με τον οποίο «τέτοιες συνεννοήσεις μεταξύ απλών στρατιωτών θα έπρεπε να απαγορεύονται». Ο βρετανός ταγματάρχης έμεινε για πάντα ανώνυμος. Ο αυστριακός δεκανέας απέκτησε παγκόσμια... φήμη λίγα χρόνια αργότερα. Τον έλεγαν Αδόλφο Χίτλερ και προφανώς ούτε μπάλα ήξερε, ούτε καλά Χριστούγεννα πέρασε...